Góc nhìn: Ngành điều năm 2021 và dự báo 2022?
Trước hết, tôi xin gửi đến Quý vị và những người thân của Quý vị lời chúc năm mới tốt đẹp nhất từ một người “Lạc quan Vĩnh cửu", người luôn tin tưởng mạnh mẽ rằng ngày mai sẽ tốt hơn ngày hôm nay; chúc Quý vị một năm mới tốt đẹp hơn ở mọi khía cạnh cá nhân, nghề nghiệp và xã hội.
Thông tin nóng nhất của ngành điều năm 2021 chính là sự tăng vọt của sản lượng điều thô xuất khẩu từ Campuchia sang Việt Nam, tăng 445% từ 210 ngàn tấn lên 1,1 triệu tấn từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2021. Một số giả thuyết được đưa ra nhưng theo tôi không có giả thuyết nào thuyết phục. Thực tế là, số liệu năm 2021 đã cho thấy tình hình nguồn cung điều thô có thể bị bóp méo. Để đưa ra góc nhìn cá nhân về mức sai số này, dưới đây là tổng hợp số liệu từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2021 theo báo cáo xuất nhập khẩu từ Việt Nam:
- Việt Nam đã nhập khẩu 3 triệu tấn điều thô cộng với sản lượng thu hoạch trong nước là 400 ngàn tấn để tạo ra tổng sản lượng điều thô đưa vào chế biến năm 2021 là 3,4 triệu tấn, tương đương với khoảng 750 ngàn tấn nhân điều.
- Việt Nam xuất khẩu 560 ngàn tấn điều nhân, bao gồm khoảng 72 ngàn tấn nhân “tạm nhập tái xuất" (tương đương khoảng 90% lượng điều nhân châu Phi được nhập khẩu). Vì vậy, sản lượng “Nett" nhân điều xuất khẩu = 488 ngàn tấn nhân điều.
- Điều này có nghĩa là lượng hàng tồn kho của Việt Nam tăng lên là: 750 ngàn - 488 ngàn = 262 ngàn tấn điều nhân (quy thô = 1,20 triệu tấn điều thô) - đây là điều khó xảy ra.
Cho đến khi bí ẩn được phơi bày, nguồn cung thực vẫn là một ẩn số. Tuy nhiên, nếu xét đến tính hệ thống về số liệu dựa trên những báo cáo của những năm trước và sự gia tăng trong niên vụ 2021/ 2022, con số hợp lý hơn để ước tính số lượng điều thô nhập khẩu từ Campuchia khoảng 350 đến 400 ngàn tấn. Dựa theo phán đoán này thì tình hình sẽ như sau:
- Nhập khẩu điều thô của Việt Nam năm 2021 là 2,3 triệu tấn (3 triệu - 0,7 triệu) với tổng sản lượng điều thô đưa vào chế biến là 2,7 triệu tấn điều thô (tương ứng với 600 ngàn tấn điều nhân).
- Điều này có nghĩa là, ngay cả với phương án giảm số liệu nhập khẩu từ Campuchia kể trên, lượng hàng tồn của Việt Nam vẫn tăng là 600 - 488 = 112 ngàn tấn điều nhân (quy thô = 485 ngàn tấn điều thô) - đây là mức tồn kho rất cao, tương ứng với nhu cầu nguyên liệu chế biến trong vòng 2 tháng của Việt Nam, hoặc tương đương với hơn 10% sản lượng điều thô của toàn thế giới.
Tin tức lớn thứ hai chính là sự gia tăng vai trò ảnh hưởng của châu Phi trong chế biến hạt điều. Châu Phi chiếm gần 60% sản lượng điều thô của thế giới, với quốc gia có sản lượng điều lớn nhất là Bờ Biển Ngà đóng góp 1 triệu tấn điều thô (gần 25% tổng sản lượng điều thô của thế giới). Trong vòng 2 đến 3 năm trở lại đây, hoạt động chế biến điều ở châu Phi đã tăng lên đáng kể, điều này được thể hiện rõ nhất qua việc Việt Nam đã tăng nhập khẩu nhân điều sơ chế từ châu Phi, tăng 60% (từ 51 ngàn tấn lên 81 ngàn tấn từ tháng 1 đến tháng 11), cộng với sự gia tăng nhập khẩu đáng kể của Hoa Kỳ và EU.
Hai điểm nổi bật khác, tiếp diễn từ năm 2020, vẫn là vấn đề Covid và Logistics.
Những hạn chế, phong tỏa nghiêm trọng đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và vận chuyển sản phẩm từ Việt Nam trong một vài tháng cao điểm của dịch. Sản xuất và tiêu thụ ở Ấn Độ cũng bị ảnh hưởng trong một vài tuần, hai hoặc ba lần; tuy vậy, không có nhiều tác động đến nguồn cung từ châu Phi hoặc tiêu thụ ở các nước nhập khẩu.
Logistics tiếp tục là một vấn đề lớn đối với hàng hóa từ Việt Nam sang Hoa Kỳ và EU. Giá cước liên tục tăng kể từ nửa cuối năm 2020 với một bước nhảy vọt vào cuối năm 2021. Giá cước vận chuyển hiện tại tăng gần 10 ngàn USD/ container 20" (đến EU) và hơn 18 ngàn USD (đến Mỹ). Tình trạng thiếu container rỗng và rất khó booking tàu diễn ra thường xuyên. Việc hãng tàu hủy booking, tàu bị lật và tắc nghẽn tại các cảng trung chuyển đã dẫn đến việc vận chuyển hàng hóa tới cảng đến bị chậm trễ.
Về giá nhân điều, không có nhiều điều để nói về giá nhân điều năm 2021 khi mà giá nhân điều đã ổn định trong một phạm vi hẹp. Phần lớn thời gian của năm, W320 được giao dịch trong khoảng 2,8-3,1 USD/ lb FOB Việt Nam ngoại trừ một đợt tăng đột biến ngắn vào tháng 5-8 khi giao dịch được thực hiện trong mức giá 3,1-3,4 USD/ lb FOB Việt Nam. Ngạc nhiên là, nhân điều chế biến của châu Phi được giao dịch cao hơn khoảng 20-25 cent/ lb do giá cước vận chuyển thấp hơn, thời gian vận chuyển ngắn hơn và trong nhiều trường hợp, chất lượng lại khá hơn so với mức trung bình. Xuất khẩu từ Ấn Độ thấp (có thể nói là thấp nhất trong lịch sử), chỉ một số người mua thích hợp sẵn sàng trả mức giá cao hơn của Ấn Độ. Tuy nhiên, nhập khẩu điều thô và tiêu thụ nhân điều của Ấn Độ vẫn diễn ra ổn định.
Một điểm đáng nói là sự khác biệt giữa giá bán của nhân điều nguyên và nhân điều bể vỡ đã giảm xuống mức thực tế hơn: WS thấp hơn W320 khoảng 50-60 cents/ lb và LP thấp hơn W320 khoảng 1,0 USD - điều này được lý giải là do quá trình chế biến tốt hơn dẫn đến lượng hàng bể vỡ có sẵn giảm xuống và nhiều mục đích sử dụng hơn cho hàng bể.
Tương tự, giá điều thô ổn định trong phần lớn thời gian trong năm, từ 1100 đến 1400 USD/ Mt C&F và tăng lên 1500-1600 USD/ Mt trong Quý 4 khi không có nhiều lượng hàng có sẵn để giao dịch.
Tăng trưởng tiêu thụ tốt ở tất cả các thị trường thể hiện ở số lượng xuất khẩu lớn hơn từ Việt Nam và châu Phi. Mặc dù tiêu thụ của Ấn Độ trong quý trước không tốt như mong đợi, nhưng tiêu thụ cả năm 2021 nhìn chung vẫn tốt, phục hồi từ mức thấp của năm 2020.
Trong tương lai, triển vọng cho năm 2022 dường như giống nhau hơn:
- Nguồn cung khá thoải mái và không có tin tức bất lợi từ bất kỳ nguồn gốc nào (cho đến nay).
- Nhu cầu dự kiến sẽ vẫn mạnh với việc tiếp tục tập trung vào các loại thực phẩm lành mạnh được hỗ trợ bởi giá cả hợp lý đang dao động trong phạm vi hẹp.
- Covid và những thách thức từ sự không chắc chắn về mức độ lan truyền, cường độ và tác động của nó sẽ không sớm đi đến đâu.
- Chi phí Logistic cao và những thách thức có thể sẽ tiếp diễn trong phần lớn thời gian của năm.
- Chế biến điều ở châu Phi sẽ tiếp tục tăng với các khoản đầu tư đã và đang được thực hiện ở một số quốc gia. Sự quan tâm của các nhà nhập khẩu cũng tăng lên sau khi nhận thấy chất lượng tốt hơn so với chất lượng trung bình cùng với lợi thế của chuỗi cung ứng ngắn hơn (xuất xứ đơn nhất, truy xuất nguồn gốc, kiểm soát quy trình mạnh mẽ hơn) và đa dạng hóa nguồn cung ứng.
- Về giá điều, không có gì trên đường chân trời chỉ ra bất kỳ sự thay đổi đáng kể nào trong phạm vi giá cả. Tuy nhiên, chắc chắn sẽ có những đột biến và sụt giảm định kỳ dựa trên tin tức (và tin đồn) và bất kỳ diễn biến cụ thể nào (Covid và không Covid ?!)
Pankaj N. Sampat (SAMSONS TRADERS)
Biên tập, hiệu chỉnh & dịch sang tiếng Việt bởi: Caju
